30 χρόνια από την «Αλλαγή»: Ο ελληνικός «υπαρκτός σοσιαλισμός»

Την 18η Οκτωβρίου του 1981 την θυμάμαι πολύ καλά. Ως συνήθως, μέτοικοι τότε στην Αθήνα, πήγαμε στην Γλυφάδα, για να ψηφίσουν οι γονείς μου, όπου, όπως πάντοτε, πέσαμε πάνω στην οικογένεια Βαρβιτσιώτη, στον τότε δήμαρχο Γλυφάδας Μάκη Λιούγκα και σε γνωστούς και φίλους από μία Γλυφάδα που τότε ακόμη ήταν χωριό. Το κλίμα ήταν μάλλον βαρύ και τα πρόσωπα των παραδοσιακά δεξιών Γλυφαδιωτών έδειχναν ότι ήξεραν τι έρχεται.

Το ίδιο και ο πατέρας μου, δεξιός, βασιλικός, αντικαραμανλικός και αντικομμουνιστής. Ψήφισε τότε τον Ράλλη, παρ' ότι τον έβριζε από το πρωί μέχρι το βράδυ για το θέμα της δημοτικής γλώσσας στα σχολεία, μόνο και μόνο για να μην βγουν ... οι κομμουνισταί. Το βράδυ θυμάμαι τα χαμογελαστά πρόσωπα των τηλεπαρουσιαστών - αν δεν κάνω λάθος ήταν και ο Τέρενς Κουΐκ - και τον πατέρα μου να βρίζει. Εγώ ήμουν μαθητής της Τετάρτης Δημοτικού. Είχα από μωρό μεγαλώσει με μούντζες κατά του Καραμανλή, με αναθέματα κατά των κουκουέδων, των μαλλιάδων και των μουσάτων.

Για τον πατέρα μου, όλοι οι αριστεροί ήταν κομμουνιστές. Το ίδιο και ο Ανδρέας. Μετά από χρόνια, τον χλεύασα γι' αυτό, κρίνοντάς τον ως υπερβολικό και θεωρώντας ότι τα εμφυλιοπολεμικά απωθημένα του - τον είχαν πάρει στο παιδομάζωμα, αποκεφάλισαν τον θείο του, του έκαψαν το σπίτι και πυροβολούσαν τα παράθυρά του πατρικού του - τον επηρέαζαν. Μετά από ακόμη περισσότερα χρόνια, συνειδητοποίησα ότι κατά βάθος είχε δίκιο.

Παρ' ότι από μικρός ενδιαφερόμουν για την πολιτική, τις εκλογές και όλα τα σχετικά, η βαριά ατμόσφαιρα στο σπίτι εκείνο το βράδυ με έστειλε νωρίς για ύπνο. Το πρωί της επομένης ημέρας ξύπνησα για να πάω σχολείο και η μητέρα μου καθόταν μπροστά στην τηλεόραση και έβλεπε το διάγγελμα του Ανδρέα Παπανδρέου. Ακόμη κι εκείνη, δεξιά βασιλικιά, αλλά πολύ πιο ανοικτόμυαλος άνθρωπος, μου είπε κοφτά: «Βγήκαν οι κομμουνιστές».

Ήταν μια δύσκολη χρονιά το '81, είχαμε χάσει τον παππού μου εντελώς ξαφνικά, είχε γίνει ο μεγάλος σεισμός, που μας είχε εξορίσει για αρκετούς μήνες από το σπίτι μας και τώρα αυτό. Σκέτη καταστροφή. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, είχα να αντιμετωπίσω και τα χαιρέκακα χαμόγελα των δασκάλων μου, αριστεροί σχεδόν όλοι. Χαιρέκακα, διότι πήγαινα στο Κολλέγιο Αθηνών και δεν ήμουν απλά μαθητής τους, αλλά παιδί των εχθρών τους.

Ίσως η 18η Οκτωβρίου 1981 να είναι η μέρα που επισήμως αποφάσισα ότι με ενδιαφέρει η πολιτική. Από εκείνη την ημέρα, παρακολουθούσα κάθε λέξη των δασκάλων μου για να εντοπίσω τα κρυφά μηνύματα που προσπαθούσαν να μας περάσουν. Γυρνούσα σπίτι, τα έλεγα στον πατέρα μου και τα αναλύαμε. Έναν μήνα αργότερα, έκανα και την πρώτη μου πράξη αντιστάσεως. Δεν πήγα στην γιορτή του Πολυτεχνείου. Όταν την επομένη ο δάσκαλος μου ζήτησε τον λόγο, του απήντησα όπως ακριβώς με είχε δασκαλέψει ο πατέρας μου: «Δεν ήρθα στην γιορτή του Πολυτεχνείου, διότι δεν με αντιπροσωπεύει». Δεν εδόθη συνέχεια.

Να 'σαι καλά πατέρα μου, που με έκανες δεξιό! Σ' ευχαριστώ! Σ' ευχαριστώ κι εσένα Ανδρέα, που έφτιαξες μια κοινωνία ρεμαλιών και αχόρταγων κηφήνων για να αποκτώ αυτοπεποίθηση που δεν είμαι ένας απ' αυτούς.