Η «γριπιασμένη» Μεταπολίτευση

Η 24η Ιουλίου, επέτειος της Μεταπολίτευσης, τιμάται κάθε χρόνο από το 1976 με δεξίωση στο Προεδρικό Μέγαρο. Η ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας, τα μηνύματα του πρωθυπουργού και των πολιτικών αρχηγών έχουν κοινό παρονομαστή το πόσο «ισχυρή, ελεύθερη, αναπτυγμένη, σύγχρονη χώρα έχουμε και πόσο σταθερή είναι η Δημοκρατία μας που επιλέγει την πορεία της μέσα από την ελεύθερη βούληση του λαού της, χωρίς προστάτες, δυνάστες και τοποτηρητές».

Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική. Μετά την νύχτα της 23ης προς την 24η Ιουλίου του 1974, ο Καραμανλής δεν έδωσε στον τόπο μια νέα προοπτική πέρα από την απλή επιστροφή σε μία επίφαση δημοκρατικής νομιμότητας. H είσοδος της Ελλάδας στην ΕΟΚ το 1981 προσέφερε στην χώρα ένα περίγραμμα θεσμών, χωρίς να διασφαλίζεται ωστόσο η εύρυθμη λειτουργία τους. Το ΠΑΣΟΚ δεν αξιοποίησε την ευκαιρία για μία υγιή πολιτική και οικονομική εξέλιξη, αντιθέτως οξύνθηκαν τα φαινόμενα της διαφθοράς και του κομματικού κράτους, με αποτέλεσμα να ενταθούν τα σοβαρά ελλείμματα δημοκρατίας.

H Μεταπολίτευση θα όφειλε να αποτελεί μία διαρκή διαδικασία πολιτειακής μεταβολής, ισχυροποίησης των θεσμών και υγιούς κοινωνικού μετασχηματισμού. Ωστόσο, στην Ελλάδα η πολιτειακή μεταβολή συνίσταται πρακτικά στο ότι αντικαταστάθηκε οριστικά η βασιλική δυναστεία με τρεις δυναστείες πολιτικών (Καραμανλήδες, Παπανδρέου. Μητσοτακέικο), ενώ τα 2/3 των βουλευτών μας κατάγονται από οικογένειες που μέλη τους παρίσταντο και στα προπολεμικά βουλευτικά έδρανα. Βέβαια, η στρατιωτική ηγεσία δεν επηρεάζει ούτε απειλεί πλέον την πολιτική. Καταλήξαμε, όμως, στο αντίθετο άκρο της αλώσεως των ενόπλων δυνάμεων από την κομματοκρατία.

Θα μου πείτε κάποιοι, πως η Ελλάδα από το 1990 κατέχει επίζηλη θέση στον άμεσο γεωγραφικό της περίγυρο. Όμως αυτό δεν οφείλεται στην δική της θεσμική σταθερότητα, αλλά στην διάλυση που επέφερε στις γειτονικές μας χώρες η πτώση του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Ας είναι καλά οι ελληνόψυχοι παππούδες μας, που στο Γράμμο και στο Βίτσι μας γλίτωσαν από αυτήν την περιπέτεια.

Με την «εκσυγχρονιστική» στροφή του 1996 απέκτησαν υπέρμετρη ισχύ οι μεγαλοεκδότες, οι καναλάρχες, οι τράπεζες και το «αεριτζίδικο» κεφάλαιο διέλυσε κάθε παραγωγική προσπάθεια, ενώ η εξωτερική μας πολιτική υπαγορεύεται απροκάλυπτα από τις ΗΠΑ, τις οποίες ο κ. Σημίτης έχει ήδη ευχαριστήσει δημοσίως. Η αθρόα εισροή λαθρομεταναστών ακύρωσε στην πράξη εργασιακά και κοινωνικά κεκτημένα δεκαετιών, ενώ η αυξανόμενη εγκληματικότητα στέρησε από τον μέσο Έλληνα το αίσθημα της ασφάλειας.

Από το 2004 και μετά, η ατολμία για ριζικές μεταρρυθμίσεις και ρήξεις οδήγησαν την Νέα Δημοκρατία -παρά τις αρχικές καλές προθέσεις του Πρωθυπουργού- σε μία αυτοπαγίδευση της στους ίδιους μηχανισμούς εξουσίας, με συνέπεια την αναπαραγωγή των ίδιων προβλημάτων. Η χώρα μας παραμένει πρωταθλήτρια της Ευρωζώνης στην διαφθορά, ενώ τρανταχτά σκάνδαλα παραπέμπονται στην Δικαιοσύνη που τα θάβει. Όσον αφορά στην οικονομική κρίση μετά το 2008, ισχύει ο κρατικός παρεμβατισμός για τους οικονομικά ισχυρούς αλλά και για να σωθούν οι τράπεζες, ενώ οι μικρομεσαίοι εγκαταλείπονται απροστάτευτοι στα νύχια του νεοφιλελευθερισμού.

Ο Έλληνας πολίτης δεν αισθάνεται ακόμα την Ελληνική Πολιτεία κομμάτι από τον εαυτό του (όπως ο Σουηδός, ο Νορβηγός ή ο Ελβετός), αλλά σαν έναν αλλότριο μηχανισμό που τον νέμονται εκείνοι που κερδοσκοπούν σε βάρος του. Στην σύγχρονη ελληνική Δημοκρατία οι μόνοι αρμόδιοι να αποφασίζουν είναι οι βουλευτές, οι οποίοι συχνότατα ψηφίζουν υπό την δαμόκλειο σπάθη της κομματικής πειθαρχίας (αφήνω κατά μέρος την διαπλοκή). Άρα στην πράξη οι αποφάσεις λαμβάνονται από τις ηγεσίες των κομμάτων που εξυπηρετούν εκείνους που τα χρηματοδοτούν. Οι θέσεις κλειδιά του κρατικού μηχανισμού (που συμβαδίζουν με προκλητικά παχυλούς μισθούς) στελεχώνονται «αξιοκρατικά» κυρίως από μέλη του Ekali Club και αποφοίτους του Κολλεγίου Αθηνών.

Έτσι εξηγείται η χαώδης απόσταση ανάμεσα στην λαϊκή βούληση και τις αποφάσεις της ηγεσίας, με αποτέλεσμα την συρρίκνωση της Δημοκρατίας μας. Θα ήταν συνετό πολίτες και πολιτικοί να ασχοληθούμε με το εύρος της δημοκρατικότητας του Πολιτεύματος στην χώρα μας. Είναι τραγικό στην Ελλάδα, την γενέτειρα της Δημοκρατίας, να μην εφαρμόζονται θεσμοί που εδώ και δεκαετίες ισχυροποιούν την δημοκρατικότητα στην Ελβετία, την Γαλλία, την Ολλανδία, τις Σκανδιναβικές χώρες και αλλού.

Ωστόσο, οι εκάστοτε κυβερνώντες -πέρα από την ατολμία τους για ουσιαστικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις που θα εξυγιάνουν την οικονομία, την δικαιοσύνη και την κοινωνία- όταν έρχεται στην επιφάνεια το ζήτημα των δημοψηφισμάτων, σπεύδουν να δηλώσουν την πίστη τους στην λειτουργία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και στιγματίζουν σαν «λαϊκιστή» όποιον το προτείνει. Λησμονούν προφανώς ότι η απαρχή του λαϊκισμού είναι ο πατερναλισμός. Δηλαδή, η άποψη ότι δήθεν ο λαός δεν είναι αρκετά ώριμος ή διορατικός, ώστε να τον αφήσουν να επιλέξει το μέλλον του. Όταν εκλέγουμε κάποιο κόμμα στην κυβέρνηση, δεν σημαίνει πως συμφωνούμε με όλες τις αποφάσεις που θα λάβει. Άρα πρέπει για σοβαρά θέματα (όπως το όνομα της FYROM, η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, το μεταναστευτικό) να εκφράζεται άμεσα η λαϊκή βούληση.

Θα άξιζε πράγματι τον κόπο να γιορτάζουμε μία γνήσια, αξιοκρατική, δίκαιη, εύρυθμη και συμμετοχική Δημοκρατία. Όχι όμως μία χρεοκοπημένη οικογενειοκρατούμενη πλουτοδημοκρατία των λαμογιών και των μιζαδόρων. Γι' αυτό και πέρα από το Προεδρικό Μέγαρο και τους καναλάρχες κανείς δεν νιώθει την ανάγκη να εορτάσει την Μεταπολίτευση.