Οι «ένοχες λέξεις» που καθηλώνουν την Ελλάδα

Υπάρχει μία συγκλονιστική αφήγηση στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία που επιβάλλεται να προσέξουμε ιδιαίτερα. Η καταγραφή της ανήκει στον Πότζιο Μπρατσιολίνι. Ο τελευταίος, με την ιδιότητα του γραμματέα της Αγίας Έδρας, παρακολούθησε τον συμπατριώτη του Ιερώνυμο της Πράγας να απολογείται ενώπιον της Συνόδου της Κωνστάντιας. Ο Ιερώνυμος υπήρξε φλογερός ιεροκήρυκας, ο οποίος τόλμησε να ελέγξει τη Ρώμη για τις θεολογικές αυθαιρεσίες της και να εκφράσει την αντίδρασή του εναντίον της. Στο τέλος καταδικάστηκε για τις απόψεις του και η ποινή που του επιβλήθηκε ήταν ο θάνατος διά της πυράς. Ο Μπρατσιολίνι αισθάνθηκε τρομερή συγκίνηση για την κατάληξη ενός τίμιου και ευφυούς ανθρώπου. Παρά ταύτα, όμως, σπεύδει να διευκρινίσει ότι δεν θεωρεί τον εαυτό του «αρμόδιο για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα».

Η προηγούμενη σκηνή είναι σημαντική διότι μας διδάσκει ένα μάθημα: πολλές φορές ο «ορθός λόγος» βρίσκεται στα χέρια εκείνων που ελέγχουν την εξουσία και δεν διστάζουν να επιβάλλουν τις απόψεις τους ακόμα και με την βία. Στις σύγχρονες κοινωνίες, βέβαια, όποιος διαθέτει τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους (Παιδεία, ΜΜΕ κ.λπ.) μπορεί να επιβάλλει τις απόψεις του και χωρίς να χρησιμοποιήσει βία. Όποιος δεν συμβαδίζει με τις κρατούσες απόψεις δεν καίγεται στην πυρά, αλλά αποκλείεται ως «ακραίος» και «ανάξιος» να τοποθετηθεί πολιτικά στην καλύτερη περίπτωση, ενώ στη χειρότερη αποκλείεται ακόμα και επαγγελματικά, όπως στην περίπτωση ορισμένων ακαδημαϊκών, δημοσιογράφων κ.α. Η σύγχρονη πολιτική ορθότητα είναι μία εξευγενισμένη μορφή Ιεράς Εξέτασης και η χώρα μας ένα από τα σκληρότερα θέατρα εφαρμογής της, αφού οι ηττημένοι του συμμοριτοπόλεμου επεβλήθησαν, ενώ οι συντηρητικοί αυτολογοκρίθηκαν.

Η μεταμνημονιακή Ελλάδα βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε μία συνειδησιακή κρίση, αλλά και σε μία περίεργη καμπή. Η σφοδρότητα της οικονομικής κρίσης δεν επέτρεψε στην κυβέρνηση Σαμαρά να προβεί στην ιδεολογική ανάσταση του αυτολογοκριμένου συντηρητικού χώρου. Η νέα μόδα στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη είναι η απόλυτη σύγκλιση «νεοφιλελευθέρων» και «σοσιαλφιλελευθέρων». Πρόκειται περί ενός διεθνοποιημένου πολιτικο-ιδεολογικού αμαγάλματος το οποίο ευαγγελίζεται ότι η εθνική ταυτότητα είναι σχεδόν κάτι παρωχημένο, ότι η λύση προς τα εμπρός βρίσκεται μόνον στα «μετα-εθνικά» σχήματα. Θυμίζουν αυτές οι ιδεολογικές θέσεις των πολιτικά ορθών κομμάτων κάτι από Ιερά Συμμαχία, μία επιστροφή σε εποχές προδημοκρατικές και σε κατευθύνσεις αυτοκρατορικού ολοκληρωτισμού. Η Ευρώπη των Εθνών που οραματιζόταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τείνει να μεταμορφωθεί στην Ευρώπη των επαρχιών, όπου ορισμένοι τεχνοκράτες θα παίρνουν αποφάσεις «για το καλό μας».

Το ιδεολογικό εκκρεμές στη σημερινή Ελλάδα δεν κλίνει ούτε προς τα αριστερά, ούτε προς τα δεξιά. Μέσα από την οικονομική καταστροφή που έπληξε τον Ελληνισμό γεννάται μία μοναδική ευκαιρία. Γεννάται η ευκαιρία να επανορίσουμε τις ανάγκες μας και την κατεύθυνση στην οποία θα σαλπάρουμε. Ο πνευματικός πλούτος της πατρίδας μας δεν πρέπει να μας επιτρέψει να κάνουμε τα λάθη του παρελθόντος, να «ανακαλύψουμε» ξανά «μονοδρόμους» και «μοναδικές αλήθειες». Το γεγονός ότι οι ελίτ της γηραιάς ηπείρου, φοβισμένες από την κρίση, πιστεύουν ότι η έξοδος από αυτήν βρίσκεται στην λιγότερη δημοκρατία, ώστε να παίρνονται οι αποφάσεις από πιο λίγους σε ένα κεντρικό διευθυντήριο, δεν σημαίνει ότι εμείς πρέπει να σκύβουμε το κεφάλι δίχως αντεπιχειρήματα. Είμαστε οι κληρονόμοι ενός βαρυσήμαντου πολιτισμού που γονιμοποίησε την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό.

Οφείλουμε να θέσουμε το ερώτημα: εάν η ελευθεριακή Ευρώπη της Γαλλικής Επαναστάσεως και του ορθού λόγου που έδωσε αιματηρές μάχες για εθνική ανεξαρτησία έναντι σε καταπιεστικά υπερεθνικά οικοδομήματα καταντήσει ξανά ένα τέτοιο οικοδόμημα, ποιο θα είναι το δικό της εναλλακτικό, πολιτισμικό πρόταγμα; Σε τι θα διαφέρει από τους άλλους πολιτισμικούς σχηματισμούς; Τον ρόλο αυτόν οφείλει να αναλάβει ένας πραγματικά συντηρητικός χώρος, ο οποίος, απαλλαγμένος από τα συμπλέγματα του παρελθόντος, δεν θα αυτολογοκρίνεται και δεν θα τον περιχαρακώνουν οι «πολιτικά ορθές», οι «ένοχες» λέξεις. Την στιγμή αυτή η επανερμηνεία της ελληνικής ταυτότητάς μας είναι ανοικτή. Χωρίς εισαγωγές ξενικών σχημάτων οι οποίες ταιριάζουν σε άλλες χώρες, με άλλη εξελικτική πορεία από τη δική μας.

Η αυτοδυναμία, η περήφανη ανύψωση της σημαίας του Έλληνα, ο αντικρατισμός, η ανάσταση της παραγωγικής βάσης μας μέσω μιας κοινοτιστικής αποκέντρωσης, η χρησιμοποίηση της ελληνικής ναυτιλίας ως πραγματικού πόλου ισχύος, η επανεισαγωγή των λαμπρών εγκεφάλων μας από το εξωτερικό ή η διασύνδεσή τους με την μητρόπολη με στόχο τη δημιουργία ελληνικού λόμπι και φορέα προώθησης των ελληνικών συμφερόντων είναι δυνατόν να αποτελέσουν την νέα Μεγάλη Ιδέα. Αρκετά χρόνια τώρα φορτίστηκε η πατρίδα μας από ένοχες λέξεις. Αρκετά.