Σε αυτόν τον διάλογο, ο Σωκράτης αφηγείται στον νεαρό Μενέξενο τον επιτάφιο λόγο που σκόπευε να εκφωνήσει η Ασπασία, η σύζυγος του Περικλή, για τους πεσόντες υπέρ πατρίδος. Αυτός ο λόγος είναι ένας διθύραμβος στην πόλη των Αθηνών, η οποία εγκωμιάζεται ως μητέρα των πολιτών της, ως στοργική τροφός παιδιών που έβγαλε από τα σπλάχνα της και ως πρόμαχος ολόκληρης της Ελλάδος.