Ο Σαρλ Μωρράς και οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1896

Σε λίγα εικοσιτετράωρα ξεκινούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Ρίο. Ευκαιρία λοιπόν να δούμε ποια ήταν η άποψη ενός μεγάλου εθνικιστή διανοούμενου για τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς αγώνες και για την αρχαία Ελλάδα που τους γέννησε.

Το 1896, ο 28χρονος Σαρλ Μωρράς, εθνικιστής, καθολικός, φιλομοναρχικός και αντισιωνιστής, στέλνεται από την εφημερίδα Gazette για να καλύψει τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας. Ο Μωρράς που στέλνει τις ανταποκρίσεις του σε μορφή επιστολών δεν είναι ακόμα ο μεγάλος ιδρυτής της Action Francaise και o ήρωας του εθνικού αγώνα ενάντια στον Ντρέϋφους. Ούτε ο άνθρωπος που οι ιδέες του επηρέασαν τα καθεστώτα του Σαλαζάρ, του Φράνκο και του Βισύ. Όμως από την πρώτη στιγμή κάνει ξεκάθαρες τις πολιτικές του ιδέες.

«Επισκέφθηκα την Ελλάδα έναν περίπου χρόνο πριν από την αποτυχία των πολεμικών επιχειρήσεων στην Θεσσαλία και την Ήπειρο. Γνώρισα τον ελληνικό λαό στις ωραίες του στιγμές της πατριωτικής έξαρσης. Οι εξελίξεις όμως μου απέδειξαν πως οι πολύτιμες αυτές αρετές δεν αρκούν. Η περίφημη «Εθνική Εταιρεία» που ήθελε το καλό και έκανε το κακό, ήταν ένα από τα παραδείγματα που με έκαναν τόσο επιφυλακτικό έναντι των δικών μας δημοκρατικών και πατριωτικών Συνδέσμων. Nα είσαι εθνικιστής και να υποστηρίζεις την δημοκρατία είναι σαν να θέλεις ταυτόχρονα να σπαταλήσεις και να εξοικονομήσεις ταυτόχρονα την δύναμη της Γαλλίας, πράγμα, νομίζω, αδύνατο».

Υπέρ Μοναρχίας

Ο Μωρράς ομολογεί ότι δεν έχει καμμιά εμπιστοσύνη στην δημοκρατία και τους εθνοπατέρες. «Το βασίλειο της Ελλάδος είναι βορά των κομμάτων. Πολύ φοβάμαι πως τελικά το κράτος θα υποχρεωθεί να να εργάζεται και να πληρώνει γι' αυτούς (τους βουλευτές)». Ενώ αλλού προσθέτει «Ο αρχαίος θεσμός της βασιλικής διοίκησης δημιούργησε την Γαλλία. Την οδήγησε στην ακμή της δύναμης της. Είναι προφανές ότι η Γαλλία θα επιστρέψει σ' αυτόν όταν αντιληφθεί την πολιτική της ανεπάρκεια και την ανάγκη να την αναπληρώσει προκειμένου να επιβιώσει. Όμως θέλει να επιβιώσει;»

Ο Μωρράς κατηγορεί θεωρεί την Ελληνική δημοκρατία υπεύθυνη για την παρακμή της Ελλάδος. Ενώ την κατηγορεί μάλλον άδικα ότι υπήρξε ανοικτή σε μετοίκους. Όμως παρόλα αυτά θεωρεί την Ελλάδα ως τον ιδρυτικό μύθο της Ευρώπης. Γι' αυτόν «η τέχνη, ο βίος των Ελλήνων δεν είναι θαμμένα απολιθώματα του παρελθόντος. Πρέπει να τα συλλάβουμε στην αδιάλειπτη συνέχεια τους, μέσα από την μνήμη και την λατρεία του ανθρώπινου γένους». Ποιος όμως είναι ο λόγος που την λατρεύει; «Όποιος δεν είναι βέβηλος, καταλαβαίνει ότι η μύηση στο μυστήριο της αρμονικής σύνθεσης της αρμονικής σύνθεσης που κάθε τι ωραίο προϋποθέτει, η αποκάλυψη του βαθύτερου νοήματος της πανάρχαιης συμμαχίας ανάμεσα στην σοφή θυγατέρα του ουρανού (Αθηνά) και την τρυφερή κόρη του αφρού (Αφροδίτη), και η συνείδηση πως η τέλεια αυτή εναρμόνιση συνιστά το Θαύμα του Κόσμου και το σημείο τελείωσης του ανθρωπίνου είδους, είναι όλη η σοφία που αποκάλυψε η Ελλάδα στην Ευρώπη».

Αυτή η διαύγεια, η απολλώνεια άποψη περί ζωής είναι που τον κάνει να απορρίπτει την μυκηναϊκή τέχνη ως πρωτόγονη, καθώς και οτιδήποτε θεωρεί επίδραση από την Ανατολή πριν από τον 6ον αιώνα και από τον Αλέξανδρο και μετά. Πιστεύει ότι ο συγκρητισμός που έκανε τους Έλληνες να αποδεχθούν τις λατρείες του Άδωνι και του Μίθρα και μια λατρεία για σκοτεινές παράλογες και φρικτές απεικονίσεις με Ερινύες άνοιξαν τον δρόμο για την παρακμή και την επιβολή του μυστικιστικού πνεύματος του Σημ (Χριστιανισμού). Και εδώ πρέπει να πούμε ότι ο Μωρράς υπήρξε για μεγάλο διάστημα παγανιστής που αποδεχόταν τον Καθολικισμό επειδή υπήρξε εθνική θρησκεία των Γάλλων. Κάτι που δεν θα έκαναν οι δήθεν Έλληνες αρχαιολάτρες του σήμερα.

Οι Πατρίδες δεν διαλύθηκαν

Όμως ποια είναι η άποψη του ιδρυτή της Action Francaise για τους ίδιους τους Ολυμπιακούς; «Όταν ανακοινώθηκε για πρώτη φορά η ιδέα ομολογώ πως την αποδοκίμασα με όλες μου τις δυνάμεις. Η διεθνής των Αγώνων δεν μου άρεσε καθόλου. Φοβόμουν την βεβήλωση ενός ωραίου ονόματος. Οι Ελληνικές Ολυμπιάδες υπήρχαν γιατί υπήρχε μια Ελλάδα. Μετά την Μεταρρύθμιση και ειδικά μετά την Γαλλική Επανάσταση, είναι ζήτημα αν υπάρχει Ευρώπη. Και τελικά ήταν πολύ αμφίβολο αν αυτός ο συμφυρμός των φυλών θα κατέληγε σε έναν συνειδητό και έλλογο συνασπισμό των σύγχρονων λαών, και όχι στην χαώδη οχλαγωγία του κοσμοπολιτισμού».

Όμως μετά συνειδητοποιεί: «Η αλήθεια είναι ότι μας δινόταν μια σπάνια ευκαιρία να μελετήσουμε και να διακρίνουμε με σαφήνεια τον κοσμοπολιτισμό, που δεν είναι παρά ένα σύμφυρμα παρηκμασμένων και εκφυλισμένων εθνών, από τον διεθνισμό, που προϋποθέτει πριν απ' όλα την διατήρηση των εθνικών ταυτοτήτων». Και συνεχίζει: «Σε ότι αφορά τον κοσμοπολιτισμό, έπρεπε να αντιληφθώ πως δεν υπάρχει κανένς κίνδυνος από την πλευρά αυτή, για τον απλούστατο λόγο ότι στις μέρες μας, όταν πολλές διαφορετικές φυλές συναντώνται και υποχρεώνονται να συγχρωτισθούν, εκείνες απωθούνται και απομακρύνονται ακριβώς την στιγμή που πιστεύουν πως προσεγγίζουν και αναμειγνύονται».

Δεν ξέρουμε ποια θα ήταν η άποψη του Σαρλ Μωρράς για την συμμετοχή αφρικανικών και ασιατικών κρατών στους σημερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες. Κρατάμε όμως στην μνήμη μας το τελευταίο κείμενο για τους Ολυμπιακούς: «Όχι οι πατρίδες δεν έχουν διαλυθεί ακόμη, ούτε ο πόλεμος έχει πεθάνει. Άλλοτε οι λαοί επικοινωνούσαν μέσω πρεσβευτών. Αυτοί ήταν οι μεσολαβητές , οι διαιτητές , που η νέα τάξη πραγμάτων τείνει να καταργήσει: οι λαοί αποδεσμεύμένοι από το άχθος της γης, έχοντας στην υπηρεσία τους τον ατμό και τον ηλεκτρισμό, θα συναλλάσσονται χωρίς πληρεξούσιους, θα υβρίζονται στόμα με στόμα και θα παλεύουν στήθος με στήθος. Το αρχαίο ludus pro patria (αμύνεσθαι περί πάτρις) θα γίνει πιο επιτακτικό».