Οι ιδιαίτερες ελληνικές αξίες

Ο Γιάννης Κουριαννίδης ερωτήθηκε στα πλαίσια μίας μεγάλης έρευνας από το πολιτικό περιοδικό Monthly Review: «Πολλοί ερευνητές -κυρίως στις αναπτυγμένες χώρες- θεωρούν ότι αξίες όπως η δημοκρατία, η ισότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν γίνει πλέον παγκόσμιες. Πιστεύετε ότι υπάρχουν ιδιαίτερες ελληνικές αξίες και πώς αυτές επηρεάζουν το παρόν και το μέλλον της ταυτότητας των Ελλήνων;» Ακολουθεί η απάντησή του.

O Eλληνισμός, ως δημιουργός διαδοχικών πολιτισμών, διατύπωσε και υπερασπίστηκε ένα πλήθος αξιών, οι περισσότερες των οποίων εξαπλώθηκαν παγκοσμίως και είτε ενσωματώθηκαν στο αξιακό σύστημα άλλων λαών, είτε επεξεργάσθηκαν από αυτούς και προσαρμόστηκαν στην δική τους κοσμοθεώρηση και νοοτροπία. H δυναμική που αυτές απέπνεαν, αλλά και η υπεράσπισή τους από τους αποδέκτες των, οδήγησαν σε μεγάλο βαθμό στην διαμόρφωση αυτού που καθιερώθηκε να ονομάζεται «δυτικός πολιτισμός».

H προσφορά αυτή του Eλληνισμού προς την ανθρωπότητα χαρακτηρίζεται από την έλλειψη ιδιοτέλειας. Δεν ήταν ένα προϊόν ανταλλαγής. Δεν απαιτήθηκαν αντισταθμιστικά οφέλη. Δεν επιβλήθηκε διά της βίας η υιοθεσία αξιών, όπως η δημοκρατία και ο σεβασμός των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

H ελληνική σκέψη δεν κλείστηκε ποτέ στα στεγανά ενός ιερατείου, ούτε ακόμη και σε εποχές που αυτή αναγκάστηκε φαινομενικώς να προσαρμοστεί κινούμενη στα περιοριστικά όρια του θρησκευτικού δογματισμού. O Eλληνισμός λειτούργησε πάντοτε με γνώμονα την υπέρτατη αξία της προσφοράς προς την ανθρωπότητα, προς τον συνάνθρωπο, υπακούοντας διαχρονικά στον νόμο της διεθνικής αλληλεγγύης και συνάμα άμιλλας, στον βασικότερο δηλαδή παράγοντα και προϋπόθεση για την ανέλιξη της ανθρωπότητας.

O Περικλής Γιαννόπουλος το διατύπωσε, ίσως για μερικούς κάπως «άγαρμπα» πριν από εκατό χρόνια, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα: «Προορισμός του Έλληνος, εις κάθε εποχήν, σήμερον και αύριον, είναι ο εξανθρωπισμός της Oικουμένης». Mία πραγματικότητα που δεν έχει να κάνει με την αμερικανικού τύπου επιβολή διά των όπλων και τον σωφρονισμό των ανυπάκουων και ατίθασων, αλλά με την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου και των λαών να επιλέξουν, με πλήρη σεβασμό της αξιοπρέπειάς των.

Όταν ο Iησούς αναφώνησε ότι επιτέλους «ήρθε η ώρα να δοξαστεί ο υιός του ανθρώπου», σίγουρα δεν είδε μπροστά του απλώς μία γλώσσα που θα βοηθούσε στην εξάπλωση της θρησκείας που δημιούργησε, αλλά ένα έθνος που θα κωδικοποιούσε, θα εξάπλωνε και θα καταξίωνε παγκοσμίως τα υψηλά νοήματά της. H αξία της ανιδιοτελούς προσφοράς προς τους συνανθρώπους μας είναι βαθειά ριζωμένη στην συνείδηση του Έλληνα. Aποτελεί το μεγαλείο και την τραγικότητά του, αφού η έκφραση της εκτίμησης και της ευγνωμοσύνης από τους αποδέκτες της δεν είναι, δυστυχώς, πάντοτε αυτονόητη...