Ελευθερία, Εθνικισμός & Δημοκρατία

  • Δημοσιεύτηκε: 10 Δεκέμβριος 2011

    Η ελευθερία είναι η σημαντικότερη αξία του ανθρώπου. Είναι συνυφασμένη με την ίδια την ζωή, νοηματοδοτεί την ύπαρξή της, δίνει περιεχόμενο και αξία. Η ελευθερία στον νεότερο Ελληνισμό συνδέθηκε με την Εθνεγερσία του 1821. Την κερδίσαμε, δεν μας την χάρισαν. Και την κερδίσαμε στα πεδία των μαχών με δάκρυα και αίμα, με αρετή και τόλμη.

    Ποιο ήταν όμως το πρόταγμα για τους Έλληνες το 1821, γιατί ξεσηκωθήκαμε; Για την Ελευθερία. Για να μπορούν οι Έλληνες να αποφασίζουν για το μέλλον τους ελεύθερα, χωρίς να ρωτήσουν κανένα δυνάστη. Για να αποφασίζουν και να εκλέγουν τους εκπροσώπους τους ελεύθερα. Για να κυβερνούν οι Έλληνες τους Έλληνες. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εντός του έθνους εσωτερικές συγκρούσεις και ανταγωνισμοί, φιλονικίες και προσωπικές φιλοδοξίες, έριδες και λάθη. Αλλά ακόμη και τότε, αυτά τα λάθη είναι δικά μας, εμείς τα διαπράξαμε και εμείς θα τα διορθώσουμε. Με την δική μας βούληση και δράση, ελεύθερα.

    Ελευθερία και εθνικό κράτος

    Ποιο είναι όμως το θεσμικό πλαίσιο που διασφαλίζει την εθνική ελευθερία; Ήταν - και είναι - το εθνικό κράτος, παιδί της Γαλλικής επαναστάσεως. Το εθνικό κράτος εγγυήθηκε την συλλογική ελευθερία μέσω της δημιουργίας τακτικού στρατού, στρατολογώντας υποχρεωτικά τα μέλη-πολίτες από όλο το έθνος και παράλληλα προστάτευε τα ατομικά δικαιώματα των πολιτών μέσω της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Πριν την ύπαρξη του εθνικού κράτους, τα έθνη και οι πολίτες ήταν υπόδουλοι σε πολυεθνικά αυτοκρατορικά μορφώματα.

    Αν και δεν ανήκω στους οπαδούς του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως, εν τούτοις αναγνωρίζω την μεγάλη τους συμβολή στην γέννηση του σύγχρονου εθνικού κράτους και στην οριοθέτηση της πολιτικής αξίας του έθνους. Πριν την Γαλλική Επανάσταση η πίστη του πολίτη εδραζόταν στον Ηγεμόνα, πολλές φορές με χαλαρά εθνικά κριτήρια, ιδίως στις Αυτοκρατορίες. Μετά από αυτήν, η πίστη εκπορευόταν από το έθνος, το οποίο εκφραζόταν τώρα πολιτικά μέσω των δημοκρατικών θεσμών. Το εθνικό κράτος προστάτευε την ελευθερία του έθνους και των πολιτών του.

    Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, από τους θεμελιωτές της Αʼ Ελληνικής Δημοκρατίας και υψηλόβαθμος τέκτων, γράφει στο κλασσικό του δοκίμιο «Ο Εθνικισμός»: «Μετά την Γαλλική Επανάσταση, η πρώτη μεγάλη εθνικιστική πράξη η οποία επηρεάσθη εξʼ αυτής, ήταν η Ελληνική Επανάσταση, η οποία είχε καθαρώς εθνικό χαρακτήρα και έδωσεν ώθηση εις την εθνικιστική ιδέα εις όλη την Ευρώπη».

    Κατʼ αυτό τον τρόπο ο πατριωτισμός και ο εθνικισμός, η αφυπνισμένη εθνική συνείδηση και ταυτότητα, συνδέθηκαν με την ελευθερία. Ταυτίστηκαν ως αξίες, με διαχρονική ισχύ και καθολικότητα. Ο 18ος αιώνας έμεινε στην ιστορία ως ο αιώνας του «φιλελεύθερου εθνικισμού», καθώς ο πολιτικός και θρησκευτικός φιλελευθερισμός συμπορεύθηκε με τον εθνικισμό, την δημιουργία των εθνικών κρατών και την πολιτική αρχή της αυτοδιαθέσεως των εθνοτήτων.

    Χωρίς τον εθνικισμό δεν μπορούσαν να συσταθούν δημοκρατικά κράτη και χωρίς τον φιλελευθερισμό δεν μπορούσαν να γεννηθούν τα εθνικά κράτη. Αυτό το παραδέχονται ακόμη και οι σφοδρότεροι πολέμιοι του εθνικισμού σήμερα, καθώς και οι μαρξιστές. Προς τι λοιπόν αυτός ο χυδαίος αντι-εθνικισμός που βιώνουμε στις ημέρες μας, όλη αυτή η επικερδής «πολιτιστική βιομηχανία» που, με όχημα την «καταπολέμηση του εθνικισμού», προσπαθεί να ισοπεδώσει τις εθνικές αντιστάσεις και να εξαφανίσει το αίσθημα του «ανήκειν» των πολιτών, καταργώντας κάθε συλλογική ταυτότητα και κάθε βιωματική αναφορά;

    Διότι η δημοκρατία και η ελευθερία συμπορεύθηκαν όλους αυτούς τους αιώνες με τα εθνικά κράτη και τον εθνικισμό τους. Αυτή είναι η μόνη λειτουργική ιστορική καταγραφή που έχουμε. Ο κομμουνισμός, που ήταν πολέμιος του εθνικισμού, ήταν ταυτοχρόνως και θανάσιμος πολέμιος της δημοκρατίας και της ελευθερίας, διότι όλα αυτά πηγαίνουν μαζί. Η δε «μετα-εθνική δημοκρατία» βρίσκεται μόνο στα κεφάλια κάποιων μαρξιστών διανοουμένων, οι οποίοι όμως σπονσοράρονται σκανδαλωδώς από τα καπιταλιστικά ΜΜΕ και τις απο-εθνικοποιημένες πολιτικές ελίτ της Ευρώπης και των ΗΠΑ.

    Για να υπάρχει πραγματική ελευθερία πρέπει να υπάρχουν επιλογές. Αν δεν υπάρχει η δυνατότητα διαφορετικής επιλογής, τότε ουσιαστικώς δεν υφίσταται ελευθερία. Σήμερα η παγκοσμιοποίηση θέλει άτομα-καταναλωτές χωρίς ρίζες, ανέστιους, δίχως παραδόσεις και βιώματα. Θέλει άτομα χωρίς διαχρονικούς δεσμούς με το περιβάλλον τους. Η εθνική ποικιλομορφία, που αποτελεί τον πλούτο της ανθρωπότητας, είναι εχθρός για την παγκοσμιοποίηση. Για αυτό και η παγκοσμιοποίηση μάχεται τα εθνικά κράτη, τις εθνικές ταυτότητες, τις παραδόσεις και τους πολιτισμούς. Μάχεται την ίδια την ελευθερία.

    Και ελευθερία είναι να είσαι ο εαυτός σου. Να μην έχεις αλλοτριωθεί. Σημαίνει ότι έχεις αίσθηση της ιστορίας σου, της καταγωγής σου, έχεις συλλογικά βιώματα και αντιστάσεις, έχεις νόημα ζωής. Έχεις ακόμη και άλλη αντίληψη του χρόνου, διότι αποτελείς μέρος μίας αδιάσπαστης αλυσίδας που χάνεται στην ιστορία. Δεν ζεις μόνο στο εφήμερο σήμερα, αλλά ατενίζεις την ζωή και το ιστορικό γίγνεσθαι μέσα από τις γενεές που πέρασαν και αυτές που θα έρθουν.

    Η ελευθερία σήμερα

    Επειδή ακριβώς το σημερινό διεθνές πολιτικό σύστημα αντιλαμβάνεται την δύναμη και την αξία της ελευθερίας προσπαθεί να την διαστρεβλώσει. Προσπαθεί να της δώσει μία καταναλωτική σημασία, να την αποσυνδέσει από τις ιστορικές και νοηματικές της διαδρομές, να την κάνει ακίνδυνη για την παγκοσμιοποίηση και την Νέα Τάξη.

    Παλαιότερα, η κατάλυση της ελευθερίας γινόταν μέσω του πολέμου. Σήμερα δεν χρειάζεται να περάσουν οι στρατοί τα σύνορα. Υπάρχει, σε πολιτικό επίπεδο, η εκχώρηση των αρμοδιοτήτων του εθνικού κοινοβουλίου στους μη-εκλεγμένους γραφειοκράτες των Βρυξελλών, καθώς και η υπονόμευση της γλώσσας και του θρησκευτικού αισθήματος, η αποδόμηση της εθνικής ιστορίας, η ανεξέλεγκτη μετανάστευση που διαρρηγνύει την εθνική συνοχή, η αμερικανοποίηση του πολιτισμού και η φολκλοροποίηση της παραδόσεως.

    Εδώ έγκειται η δική μας ιστορική αποστολή. Να νοηματοδήσουμε ξανά την έννοια και την αξία της ελευθερίας. Να την επανασυνδέσουμε με το έθνος, την κοινωνία και τους πολίτες. Να την κάνουμε ασπίδα προστασίας του πολιτισμού μας. Τα μυθεύματα της παγκοσμιοποιήσεως καταρρέουν. Δεν υπάρχουν «πολίτες του κόσμου» και «παγκόσμια δημοκρατία», διότι ότι είναι παντού είναι και πουθενά. Η ελευθερία και η δημοκρατία έχουν εθνικά σύνορα. Συνδέονται με πατρίδες και πολιτισμούς. Δεν μπορεί να ισχυρίζεται κάποιος ότι υπερασπίζεται την ελευθερία και παράλληλα να λοιδορεί την εθνική ταυτότητα, να υπονομεύει τις εξουσίες του εθνικού κράτους και τις νομοθετικές αρμοδιότητες του εθνικού κοινοβουλίου.

    Η σύζευξη του Πατριωτισμού, της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας είναι η ιστορική πρόκληση της εποχής μας. Και για αυτό ο πατριωτισμός δεν είναι απομεινάρι του χθες, αλλά προπομπός του αύριο. Στην ιστορία ενός έθνους, αλλά και στην δημοκρατία, δεν υπάρχουν μονόδρομοι και αναπόδραστες πολιτικές. Διότι τότε καταστρατηγείται η βούληση του λαού και του έθνους και εκχωρείται η διακυβέρνηση της χώρας σε ξένα κέντρα αποφάσεων και σε μία από-εθνικοποιημένη ελίτ, αυτό που ο Καστοριάδης ονόμαζε ως «κοινοβουλευτική ολιγαρχία».

    Κλείνω με τα λόγια του Νίκου Ράπτη (Πάμπλο), από τους ηγέτες της κομμουνιστικής 4ης Διεθνούς, από την συνέντευξή του στο Βήμα, στις 30/4/1994: «Το να έχεις μία ιστορική συνείδηση του τι αντιπροσωπεύεις, ιδίως όταν είσαι Έλληνας, είναι ένας δικαιολογημένος Ελληνικός εθνισμός, στον οποίο πρέπει να αφυπνισθεί ολόκληρη η Ελληνική νεολαία»!


    Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 10ης Δεκεμβρίου 2011 της εφημερίδας Ελεύθερη Ώρα.