Αφιέρωμα στα 200 χρόνια από την γέννηση του Ριχάρδου Βάγκνερ

Ένα γκαλά για τα 200 χρόνια από την γέννηση του Ριχάρδου Βάγκνερ οργανώνει στις 18 Οκτωβρίου το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών σε συνεργασία με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Θα παρουσιαστούν αποσπάσματα από τα έργα «Βαλκυρία», «Λόεγκριν» και «Αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης».

Ο Ριχάρδος Βάγκνερ ήταν ο κορυφαίος ρομαντικός συνθέτης και ο άνθρωπος που επινόησε το Gesamtkunstwerk (το ολοκληρωμένο έργο η σύνθεση των τεχνών). Δηλαδή το πάντρεμα εικαστικών μουσικών και δραματικών τεχνών στο πρότυπο της αρχαίας τραγωδίας. Υπήρξε εθνικιστής, αλλά και σοσιαλιστής, παίρνοντας μέρος στην εξέγερση της Δρέσδης το 1849 μαζί με τον αναρχικό φίλο του Μιχαήλ Μπακούνιν (ο οποίος συμμετείχε στις εθνικές εξεγέρσεις Γερμανών, Σλαύων κ.λπ.).

Τα έργα του, εμπνευσμένες από τις Έδδες και τα μεσαιωνικά μυθιστορήματα, αντανακλούν την Βόρεια Ευρωπαϊκή ψυχή. Ενώ όπερες, όπως «Τριστάνος και Ιζόλδη» και «Πάρσιφαλ» ενέπνευσαν ποιητές, όπως ο Τ.Σ. Έλιοτ., ζωγράφους, όπως ο Ντάντε Γκαμπριέλ Ροσσέτι, και σύγχρονους κινηματογραφιστές, όπως ο Χανς Γιούγκερ Ζύμπερμπεργκ. Μπορούν δε (όπως γράφει και ο διευθυντής «Εταιρείας Βάγκνερ» Φώτης Παπαθανασίου) να θεωρηθούν ως μία κλίμακα μύησης του ατόμου στην μυστηριακή γνώση, που ξεκινά με τον «Ιπτάμενο Ολλανδό» και αποκορυφώνεται στον «Πάρσιφάλ».

Υπήρξε επίσης ο οραματιστής της μελλοντικής τέχνης σε δοκίμια όπως «Τέχνη και Επανάσταση» και «Το Έργο Τέχνης του Μέλλοντος», αλλά και ο επικριτής της επίδρασης του «Ιουδαϊσμού στην Μουσική». Και αυτό παρόλο που είχε πολλούς Ιουδαίους φίλους και συνεργάτες. Κυρίως όμως είναι ο συνθέτης, ο οποίος αποτελεί τον ιδανικό συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην κλασσική παράδοση και τον μοντερνισμό του 20ου αιώνα.

Το πρώτο έργο που θα ακουστεί είναι η εισαγωγή του «Λόεγκριν». Ενός έργου που σχετίζεται και με τον «Πάρσιφαλ» και έχει αναφορές στο «Τάγμα των Ιπποτών του Ιερού Κυπέλλου» της ιεράς μονής «Μόνσαλβάτ» που φυλάει το ιερό δισκοπότηρο του εσταυρωμένου Ιησού.

Το δεύτερο κομμάτι είναι η εισαγωγή από τους «Αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης», που αναφέρεται στις μεσαιωνικές επαγγελματικές συντεχνίες που ήθελαν στα τέλη του 19ου και 20ου αιώνα να αναβιώσουν η Καθολική Εκκλησία και ο ιταλικός εθνικισμός. Αυτά τα δύο instrumental κομμάτια διευθύνονται από τον μαέστρο Βασίλη Χριστόπουλο.

Το τελευταίο κομμάτι είναι η Πρώτη Πράξη από την «Βαλκυρία» σε συναυλιακή μορφή. Η ιστορία της «Βαλκυρίας» βασίζεται στην Βόρεια Ευρωπαϊκή Μυθολογία και πιο συγκεκριμένα στην «Σάγκα της Βολσούγκα» και την «Ποιητική Έδδα». Βαλκυρίες λεγόταν εκείνες οι θεϊκές φιγούρες που αποφάσιζαν ποιοι θα πεθάνουν σε μια μάχη και ποιοι θα ζήσουν. Κατά την διάρκεια μιας δυνατής νυκτερινής καταιγίδας, ένας φυγάς ξένος, κουρασμένος, πληγωμένος και άοπλος σέρνει τα βήματά του και αναζητά καταφύγιο σε μία απομονωμένη καλύβα στο δάσος. Μπαίνοντας, και μην βλέποντας κανένα εκεί, καταρρέει από την κόπωση δίπλα στο τζάκι.

Τότε μπαίνει μία νέα γυναίκα, η Ζιγκλίντε, η οποία τον περιθάλπει και τον αναζωογονεί. Απαντώντας την ερώτησή του («που είμαι;»), τον πληροφορεί πως το σπίτι και αυτή η ίδια είναι περιουσία του συζύγου της, που λέγεται Χούντινγκ. Η Ζιγκλίντε προτείνει στον ξένο να κάτσει μέχρι να επιστρέψει ο άντρας της. Ο ξένος, αφού ήπιε υδρόμελι, πάει να φύγει φοβούμενος μήπως ο άντρας της του κάνει κακό καθώς είναι ελαφρά τραυματισμένος και έχασε τα όπλα του μετά από συμπλοκή με εχθρούς του, από τους οποίους προσωρινά κατάφερε να ξεφύγει. Όταν η Ζιγκλίντε τον καθησυχάζει, αυτός επιμένει λέγοντας πως είναι προτιμότερο να αποχωρήσει προκειμένου να μην φέρει κακοτυχία στο σπίτι, μιας και η μαύρη μοίρα του τον κυνηγάει παντού και όπου πάει. Η Ζιγκλίντε ωστόσο τον πείθει να μείνει, λέγοντάς του ότι και αυτή είναι δυστυχισμένη και δεινοπαθεί στο σπίτι που ζει. Ο ξένος δέχεται να παραμείνει και αποκαλύπτει πως το όνομά του είναι Βέβαλτ (στα γερμανικά «αξιολύπητος»).

Στον ρόλο της Ζιγκλίντε η Υβόν Νάεφ. Στον ρόλο του Ζίγκμουντ ο Κρίστιαν Έλσνερ. Τέλος στον ρόλο του Χέλμουντ ο Ρέινχαρτ Χάγκεν.